Pinuri ng Social Watch Philippines (SWP), isang watchdog sa budget, ang panawagan nina Senador Win Gatchalian at Senador JV Ejercito na ilipat ang ₱49 bilyong pondo ng Medical Assistance to Indigent and Financially Incapacitated Patients (MAIFIP) sa Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth). Layunin ng panukala na palakasin ang Universal Health Care (UHC) at matiyak ang Zero-Balance Billing (ZBB) para sa mga pasyente.
Ayon kay Dr. Ma. Victoria Raquiza, Co-Convenor ng SWP, ang MAIFIP ay naging “kasangkapan ng pulitikal na patronahe sa halip na isang tunay na programa ng medikal na tulong.” Sa halip na direktang matulungan ang mga pasyente sa pamamagitan ng PhilHealth at ZBB, ang mga pulitiko ay nagkakaloob ng mga guarantee letter na para bang kanila ang pondo. Aniya, “Isinasapersonal ng mga pulitiko ang pampublikong pondo sa pamamagitan ng mga guarantee letter. Nawawala ang tunay na diwa ng serbisyo publiko at nawawasak ang tiwala sa gobyerno.”
Binigyang-diin ng SWP na ang budget para sa MAIFIP ay dumoble mula sa ₱24 bilyon sa panukalang 2026 National Expenditure Program (NEP) patungong ₱49 bilyon sa bersyon ng Kamara de Representantes ng General Appropriations Bill (GAB). Sa kabilang banda, ang PhilHealth ay nakatanggap lamang ng ₱113 bilyon, na mas mababa sa kalahati ng kanilang hiniling na ₱242 bilyon para sa susunod na taon. Ang pondong ito ay napakahalaga upang maipatupad ang ZBB, mabayaran ang PhilHealth premiums ng mga indirect contributors, at maipagpatuloy ang iba pang benepisyo ng UHC.
Ayon sa Universal Health Care Act, ang PhilHealth ang dapat na “sole payor” o tanging tagabayad para sa mga serbisyong pangkalusugan tulad ng pagpapa-ospital at outpatient care. Sa ilalim ng ZBB policy, dapat sakop ng PhilHealth ang lahat ng gastusin ng mga kwalipikadong pasyente sa mga ospital ng Department of Health (DOH) upang maiwasan ang out-of-pocket payments.
Noong Nobyembre 4, naghayag ng suporta sa panawagan ng mga senador ang 82 na organisasyon at koalisyon, kabilang ang Sin Tax Coalition at ang SWP. Sa isang pinagsamang pahayag, binalaan ng mga grupo ang lumalaking sistemang “political patronage” na kaakibat ng paglaki ng pondo ng MAIFIP.
“Ipinagtatabuyan ng paglobo ng pondo ng MAIFIP ang tungkulin ng PhilHealth bilang ‘single-payer’ health insurer ng bansa. Sumasalungat ito sa mga pangunahing prinsipyo ng UHC: ang pagkakapantay-pantay, pagiging makatarungan, pagiging inklusibo, at solidaridad,” ayon sa pahayag ng mga organisasyon.
Inihalintulad ng mga grupo ang MAIFIP sa isang “pork barrel” na nagbalatkayo bilang pondo sa kalusugan. Binigyang-diin nito na pinapakinabangan ng mga tradisyonal na pulitiko ang isang sistema na nagpapatibay sa pulitika ng pagpapautang ng pabor at pagmamakaawa (begging for aid) mula sa mga mamamayan.
Hinimok ng SWP ang mga mambabatas na suportahan ang panawagang ito at patatagin ang hangarin ng UHC Law. Nanawagan din ang grupo para sa agarang at buong implementasyon ng UHC, na anila’y hindi na dapat pang antalahin. Dagdag pa rito, hiniling ng SWP sa Kongreso na magdaos ng isang urgent oversight conference tungkol sa pagpapatupad ng UHC at tiyakin ang aktibong pakikilahok ng mga civil society organization sa prosesong ito.#
