Nahaharap ngayon sa matinding pagsusuri si Defense Secretary Gilberto Teodoro Jr. matapos mabunyag na siya ay may hawak na pasaporteng inisyu ng Malta, na nangangahulugang siya ay dual citizen ng Pilipinas at ng bansang Malta — isang posibleng paglabag sa batas ng Pilipinas at banta sa pambansang seguridad.
Ayon sa kopya ng dokumentong nakuha ng The Manila Times, naisyuhan si Teodoro ng Maltese passport No. 1259234 noong Disyembre 22, 2016, na may bisa sa loob ng sampung taon. Nakasaad dito ang kanyang buong pangalan, petsa ng kapanganakan, at Pilipinas bilang lugar ng kapanganakan.
Sa ilalim ng 1987 Konstitusyon at ng Republic Act (RA) 9225, mahigpit na ipinagbabawal sa mga opisyal ng gobyerno — lalo na sa mga nasa mataas na posisyon tulad ng gabinete — ang pagkakaroon ng dual citizenship, dahil sa mga alalahanin sa posibleng pagkakaroon ng magkasalungat na katapatan.
‘Golden Passport’ ng Malta, Itinuturing na Red Flag
Pinaniniwalaang nakuha ni Teodoro ang kanyang pagiging mamamayan ng Malta sa pamamagitan ng kontrobersyal na “citizenship-by-investment” program ng nasabing bansa — o mas kilala bilang “golden passport” scheme. Sa ilalim ng programang ito, maaaring makakuha ng Maltese citizenship ang mga mayayamang banyaga kapalit ng malaking puhunan, pagbili ng ari-arian, at donasyon sa kawanggawa.
Tinuligsa ng European Union ang nasabing programa at idineklara itong ilegal noong 2024 ng European Court of Justice. Ayon sa korte, isa itong komersyal na transaksiyon na sumisira sa integridad ng pagiging mamamayan ng Europa.
“Hindi ito tungkol sa integrasyon,” ani ng isang diplomat na ayaw magpakilala, batay sa ulat ng Manila Times. “Ito ay pagbubukas ng pintuan para sa mga super mayaman. Kapag isang opisyal sa depensa ng Pilipinas ang sumali rito, nagbubukas ito ng seryosong usaping legal at diplomatikong implikasyon.”
Legal na Implikasyon Ayon sa Batas ng Pilipinas
Ayon sa Seksyon 5 ng RA 9225 — o Citizenship Retention and Re-acquisition Act of 2003 — kinakailangang pormal na talikuran ng isang opisyal ng gobyerno ang anumang banyagang pagkamamamayan na nakuha sa pamamagitan ng naturalisasyon bago makapagsilbi sa publiko. Kabilang dito ang pagsusumite ng sinumpaang salaysay ng pagtanggi at pagrerehistro nito sa tamang ahensiya.
Kapag nabigong gawin ito, maaaring maideklarang “konstitusyunal na depektibo” ang kanyang pagkakatalaga, batay sa mga desisyon ng Korte Suprema at Civil Service Commission.
Noong 2015, sa kasong Arnado v. Comelec, diniskwalipika ng Korte Suprema ang isang opisyal na bagaman muling naging Pilipino, ay patuloy na gumamit ng kanyang Amerikanong pasaporte. Ayon sa korte, ang paggamit nito ay “positibong pagkilos ng katapatan” sa ibang bansa.
“Hindi lang ito usapin ng legalidad. Ito ay usapin ng integridad ng Republika,” pahayag ni Arnedo Valera, isang abogadong eksperto sa konstitusyon at internasyonal na batas na nakabase sa Washington D.C. “Hindi puwedeng may Kalihim ng Depensa na nanumpa ng katapatan sa ibang bansa. Tinatamaan nito ang puso ng tiwala ng publiko at seguridad ng bansa.”
Binanggit din ni Valera ang Artikulo XI ng Konstitusyon: “Ang panunungkulan sa gobyerno ay isang pagtitiwala ng publiko. Kapag may ibang pasaporte ka — kahit hindi ginagamit — sinisira mo ang tiwalang iyan.”
Banta sa Pambansang Seguridad
Lalong lumalala ang isyu dahil sa posibilidad ng panganib sa pambansang seguridad. Bilang Kalihim ng Depensa, may direktang access si Teodoro sa sensitibong impormasyon, estratehiyang militar, at mga kasunduan sa depensa.
“Ang pagkakaroon ng banyagang pasaporte ay isang kahinaan — kahit hindi gamitin — na hindi dapat umiiral sa pinakataas na antas ng ating depensa,” ani ng isang retiradong opisyal ng intelihensiya na tumangging magpakilala.
Dagdag pa ni Valera, “Hindi ka pwedeng magsuot ng dalawang watawat kapag ang kapalaran ng bansa ang nakasalalay. Kapag hindi tayo nagtakda ng hangganan ngayon, baka hindi na natin alam kung saan iyon ilalagay sa hinaharap.”
Maaaring Mga Legal na Kahihinatnan
Kung hindi isinuko o itinatwa ni Teodoro ang kanyang Maltese citizenship bago siya umupo bilang Kalihim ng Depensa, maaari itong magresulta sa pagpapawalang-bisa ng kanyang appointment. Bunsod nito, maaaring pawalang-bisa ang lahat ng desisyong ginawa niya sa kanyang kasalukuyang panunungkulan.
Posible rin siyang managot sa ilalim ng batas sa pamamagitan ng kasong administratibo o kriminal dahil sa maling representasyon o hindi pagdedeklara ng kanyang status. Maari ring magbunsod ito ng imbestigasyon sa Senado o pagdinig sa Korte Suprema upang tukuyin kung siya ay tumalima sa RA 9225 at sa mga probisyon ng Konstitusyon hinggil sa eksklusibong katapatan sa Pilipinas.
Paano Nakakamit ang Citizenship sa Malta
Ayon sa Immigrant Invest website, maaaring makuha ang citizenship ng Malta sa dalawang paraan: (1) sa pagrenta ng bahay na nagkakahalaga ng hindi bababa sa €16,000 kada taon, o (2) sa pagbili ng ari-ariang nagkakahalaga ng €700,000 pataas.
Kinakailangan ding magbigay ng kontribusyon na mula €600,000 hanggang €750,000 sa gobyerno ng Malta, bukod pa sa €50,000 para sa bawat kasaping pamilya.
Dapat ding patunayan ng aplikante na siya ay may kakayahang pinansyal — kabilang ang pagkakaroon ng hindi bababa sa €500,000 sa ari-arian at €150,000 sa cash.
Ayon sa gobyerno ng Malta, ang programa ay nakalikom na ng mahigit €1.4 bilyon mula noong 2015, na inilaan sa mga proyektong pabahay at pangkaunlaran.
Habang patuloy ang pagtaas ng tensiyon at tanong ukol sa legalidad, nananatiling pangunahing katanungan: Isinuko ba ni Secretary Teodoro ang kanyang citizenship sa Malta? Kung hindi, ano ang magiging kahihinatnan — at mananaig ba ang batas?
Pagsuko at pagtalikod dahil sa kandidatura
Samantala, naglabas ng pahayag ang Department of National Defense (DND) na isinuko at tinalikuran ni Defense Secretary Gilberto Teodoro Jr. ang kanyang pasaporteng Maltese bago pa man siya magsumite ng kanyang certificate of candidacy noong 2021.
Ayon sa pahayag ng tagapagsalita ng DND na si Arsenio Andolong, ipinaalam ni Teodoro sa mga kaukulang ahensya ng gobyerno ang pagkakaroon niya ng pasaporte mula sa Republika ng Malta.
“Ang sinasabing umiiral na pasaporteng Maltese ni Sec. Gilberto C. Teodoro, Jr. ay isinuko at tinalikuran bago ang kanyang pagsusumite ng certificate of candidacy noong 2021 para sa halalan noong 2022. Ang kanyang pagmamay-ari nito ay ibinunyag sa Bureau of Immigration at Comelec bago ang eleksyon noong 2022, gayundin sa Committee on Appointments bago siya makumpirma bilang Kalihim ng Tanggulang Pambansa,” ayon kay Andolong.#
