Pinangunahan ng Department of Science and Technology Philippine Council for Industry, Energy, and Emerging Technology Research and Development (DOST-PCIEERD) at ng DOST Cordillera Administrative Region (DOST-CAR) Regional Office ang ‘groundbreaking ceremony’ ng bagong cableway para sa agricultural transport system sa Bauko, Mountain Province upang tumulong sa pagtugon sa mga pangangailangan sa imprastraktura ng mga komunidad sa kabundukan sa lalawigan.
Ang groundbreaking ceremony ay isa sa mga highlight ng unang Mountain Engineering Summit na inorganisa ng DOST-PCIEERD at DOST-CAR kung saan nagtipon ito ng mga eksperto at propesyonal sa larangan at tinalakay ang mga isyu at mga kinakailangang interbensyon na maaaring gawin sa pamamagitan ng agham, teknolohiya, at inobasyon.
Ang Cable Ways for Agricultural Resource Transport System (CARTS) ay magbibigay-daan sa mga komunidad na ihatid ang kanilang mga ani sa agrikultura sa pinakamalapit na sentro ng kalakalan sa pamamagitan ng tramline. Ito ay pinondohan sa ilalim ng DOST Grants-In-Aid (GIA) Program na nagkakahalaga ng P13 milyon.
Ang prototype ng proyekto ay nasa Bauko na magkakaroon ng first person-view (FPV) system at isang electric motor na magagamit sa pamamagitan ng variable-frequency drive (VFD) na may smart control system o maaaring gawin sa pamamagitan ng isang mobile application.
Ayon kay DOST PCIEERD Executive Director Dr. Enrico Paringit isang pagkakataon sa mga magsasaka sa kabundukan ang nasabing inobasyon. “Umaasa tayo na sa pamamagitan ng proyektong ito, mapagaan natin ang pasanin ng ating mga magsasaka sa pagdadala ng kanilang ani mula sa mga sakahan patungo sa hapag-kainan at mapataas ang kanilang produktibidad. Bilang lider at katuwang sa inobasyon, patuloy na gagamitin ng DOST PCIEERD ang kapangyarihan ng agham at teknolohiya sa pagpapadali ng buhay ng ating mga mamamayan,” aniya.
Binigyang-diin ni Paringit ang halaga at kultura ng mga lokal na komunidad kung saan ang sustainability at resiliency ay dalawa sa pinakamahalagang haligi nito.
““This is truly a momentous occasion for us at PCIEERD because of our desire to highlight projects that harmonize the relationship of people, technology and environment in a manner that respects culture. We were really pushing for this project to happen,” saad pa ni Paringit.
Ang FPV system ay maliit, magaan, at mataas na tumutugon na mga camera at ang system mismo ay pinapatakbo ng baterya, kaya’t pinapayagan ang operator na magkaroon ng halos real-time na first-person-view sa kung ano ang nahuli ng mga camera, ayon sa pinuno ng proyekto na si Engr. Janice Kaye Aquino, isang propesor sa civil engineering ng Saint Louis University (SLU).
Ayon kay Aquino, isa sa mga unang inhinyero na nakakuha ng master’s degree sa mountain engineering mula sa SLU, na ang seguridad sa pagkain ay isang pangunahing “driver” ng ekonomiya, dahil 40 porsiyento ng lupain ng bansa ay ginagamit sa pagtatanim ng pagkain, at gumagamit ng isa sa tatlong Pilipino.
Gayunpaman, ang karamihan sa kalupaan ng Cordillera ay may mga dalisdis na mas mataas sa 30 porsiyento, at ang paglipat ng mga ani ng agrikultura at input ng sakahan ay nananatiling isang pahirap sa mga magsasaka kahit na 96 porsiyento ng mga pangunahing kalsada sa rehiyon ay sementado na. Mula noong 1960s, ang winch at pulley system ay ginagamit ng mga magsasaka sa paghakot ng mga pananim, ani Aquino.
Ang proyekto ay nasa ilalim ng Program Boondock: A Mountain Engineering Center Toward Sustainable Infrastructure and Upland Water Security at inaasahang matatapos sa Mayo sa susunod na taon.
Ang groundbreaking ceremony ay dinaluhan din ng DOST-CAR counterparts, Bauko at Mountain Province local officials, at mga benepisyaryo ng proyekto ng Towaden-Bito Farmers Association at iba pang stakeholders.
Ang bayan ng Bauko ay isa sa mga matataas na lugar sa Cordilleras, kung saan ang network ng kalsada ay nananatiling hamon na kinakaharap ng mga lokal.
Sa 2022 rankings na inilabas ng Cities and Municipalities Competitive Index ng Department of Trade and Industry (DTI), si Bauko ay nasa ika-170 na puwesto na may markang –20 porsiyento para sa imprastraktura, kung saan ang road network ay nakakuha ng 0.0005, na pinakamababa rin sa ang 10 indicators kabilang ang distansya sa mga daungan, pagkakaroon ng mga pangunahing kagamitan, sasakyang pangtransportasyon, edukasyon, kalusugan, pamumuhunan sa yunit ng lokal na pamahalaan, kapasidad ng tirahan, kapasidad ng teknolohiya ng impormasyon, at kapasidad ng teknolohiyang pinansyal.#
