Nagsama-sama ang mga pangunahing tauhan sa larangan ng agham, regulasyon, at media sa isang forum noong Oktubre 14, 2025 sa Century Park Hotel, Maynila, upang pagtibayin ang ugnayan at suporta para sa patakaran at komunikasyon sa bioteknolohiya sa bansa.
Ang forum na pinangasiwaan ng Science Communicators Philippines (SciCommPH), CropLife Philippines, at ng Southeast Asian Regional Center for Graduate Study and Research in Agriculture (SEARCA) ay layong pasiglahin ang dayalogo ukol sa pagsasaliksik, regulasyon, at paggamit ng bioteknolohiya sa Pilipinas.
Sa kanyang mensahe, binigyang-diin ni Dr. Ruby Roan Cristobal, Pangulo ng SciCommPH, ang mahalagang papel ng bioteknolohiya sa seguridad sa pagkain, kalusugang pampubliko, at pagharap sa epekto ng pagbabago ng klima. Hinimok niya ang mga propesyonal sa media na pag-ibayuhin ang pag-uulat sa agham at gumamit ng mga mapagkakatiwalaang sanggunian. “Nawa’y maging sesyon ito ng makabuluhang ugnayan, produktibong talakayan, at sama-samang adhikain para sa ikabubuti ng mga Pilipino sa pamamagitan ng ligtas, responsable, at epektibong aplikasyon ng agri-biotechnology,” wika niya.
Iginiit naman ni Dr. Gerlie Tatlonghari, Program Head ng SEARCA para sa Research at Thought Leadership, ang pangangailangan na isabay ang siyentipikong inobasyon sa epektibong komunikasyon. “Ang media ay mayroong mahalaga at hindi matatawarang papel bilang mga tagapagsalaysay, edukador, at tagapagpasimula ng pang-unawa ng publiko. Kaya’t inaanyayahan namin ang media na tulay ang agham at patakaran sa agri-biotechnology, at labanan ang maling impormasyon sa pamamagitan ng pag-uulat na batay sa ebidensya,” pahayag niya.
Tinalakay sa mga presentasyon ang mga pagsulong sa pagsasaliksik at pagpapaunlad ng bioteknolohiya sa Pilipinas at sa buong mundo, kabilang ang mga genetically modified (GM) at gene-edited na pananim, at ang mga pinakabagong update ukol sa Malusog (Golden) Rice, Bt talong, at Bt corn. Tampok din ang mga pag-aaral sa pagtanggap ng mga magsasakang Pilipino sa Bt corn. Itinampok sa sesyon ang mga naging hamon tulad ng maling impormasyon at hindi pantay na kaalaman sa mga patakaran.
Ipinahayag ni Ms. Kristine Tome ng International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications (ISAAA) na tumaas ng halos 10% ang pagtanggap sa GM crops mula 2019 hanggang 2024 sa 32 bansa, kung saan karamihan ay mula sa mga umuunlad na bansa. “Dapat nating patuloy na pagtibayin ang mga pakikipagtulungan upang isulong ang sustainable, innovative, at inclusive na agricultural biotechnology para sa mga Pilipino,” ani Tome.
Ipinakilala naman ni G. Joy Bartolome Duldulao, Branch Director ng Philippine Rice Research Institute (PhilRice) Isabela Station, ang “Healthier Rice Program” na layong labanan ang malnutrisyon sa pamamagitan ng mga biofortified na uri ng palay tulad ng Malusog Rice at High-Iron at Zinc Rice (HiZR). “Ang palay ay kayang gawin ang higit pa sa pagpuno ng ating mga tiyan—maaari itong magbigay-buhay, magpatibay sa mga komunidad, at bumuo ng mas malusog na bansa,” giit ni Duldulao.
Ibinahagi ni Dr. Lourdes Taylo, Scientist I sa Institute of Plant Breeding, University of the Philippines Los Baños (UPLB), ang kanyang mga natuklasan mula sa dalawang dekada ng pagsasaliksik sa Bt talong—ang kauna-unahang lokal na developed na GM talong na lumalaban sa eggplant fruit at shoot borer. “Ang Bt talong ay nagbibigay sa mga magsasaka ng ligtas, epektibo, at environmentally friendly na alternatibo sa kemikal na kontrol,” ayon kay Taylo.
Ipinakita naman ng pag-aaral ni Dr. Clarisse Gonsalvo ng UPLB College of Development Communication na ang pagtanggap ng mga magsasaka sa Pampanga sa Bt corn ay hindi lamang dahil sa ani, kundi ayon sa tiwala at personal na karanasan. “Ang pagtanggap ay hindi lamang tungkol sa ani, tungkol din ito sa identidad at tiwala,” sabi ni Gonsalvo.
Sa isang panel discussion, tinalakay nina Dr. Joel Adorada ng DA-Bureau of Plant Industry, Dr. Saturnina Halos ng DA-Biotechnology Program Office, at Dr. Reynante Ordonio ng PhilRice ang mga regulatory milestones at hamon. Kabilang sa mga hadlang ang mga legal na aksyon, lokal na mga pagbabawal, at maling impormasyon. Itinaguyod ng panel ang pagkakasundo ng biotech, conventional, at organic farming systems upang bigyan ng pagpipilian ang mga magsasaka.
Sa open forum, binanggit ng mga dumalo ang mga alalahanin sa access at abot-kayang presyo ng binhi, intellectual property, at pagkakaiba ng genetic modification at gene editing. Linawin ng mga eksperto na ang parehong pamamaraan ay bahagi ng bioteknolohiya, ngunit maaaring mas magaan ang regulasyon para sa mga gene-edited na produkto.
Nagpatotoo ang ilang magsasaka sa positibong epekto ng biotech crops sa kanilang produktibidad at kita, bagamat nananatili ang mga isyu sa access ng binhi at pag-abot sa pamilihan.
Binigyang-diin ni Ms. Ma. Aileen Garcia ng International Rice Research Institute (IRRI) sa kanyang pangwakas na mensahe ang sentro ng papel ng science communication. “Ang science communication ang susi upang tulay ang inobasyon at pang-unawa ng publiko,” ani Garcia. Hinikayat niya ang pakikipag-ugnayan sa lahat ng sektor upang bumuo ng tiwala at panatilihin ang suporta para sa mga inobasyon.
Nagtapos ang forum sa sama-samang panawagan para sa mas matinding science communication at kolaborasyon ng iba’t ibang sektor upang masiguro ang patuloy na benepisyo ng agri-biotechnology para sa mga magsasaka at mamamayang Pilipino.#
