Gumagamit ng cyanide at dinamita ang mga ilegal na mangingisda na Vietnamese sa kanilang lugar, yan ang isiniwalat ni G. Larry Hugo ng Kalayaan Palawan Farmers and Fisherfolk Association sa eksklusibong panayam ng Tuklasin Natin.
Enero 2023 pa nang may naiulat na hindi napigilan ng gobyernong Vietnam ang mga ilegal na pangingisda na ginawa ng mga mangingisdang Vietnamese sa mga eksklusibong economic zone ng mga kalapit na bansa. Matatandaan na noong 2022, 104 Vietnamese fishing vessel at 919 na mangingisda ang nakulong dahil sa ipinapalagay na ilegal na pangingisda sa ibang bansa. Ang mga paglabag na ito ay makakasama sa pagsisikap ng Vietnam na alisin ang yellow card nito, ayon sa Ministri ng Agrikultura ng Vietnam, at salungat sa mga komentong ginawa noong Setyembre 2021 ng Punong Ministro ng Vietnam na si Pham Minh Chinh na nag-uutos na wakasan ang pakikilahok ng Vietnam sa IUU fishing.
Noong 2017, nag-isyu ang European Commission ng “yellow card” sa Vietnam, na nagbabala tungkol sa panganib na matukoy ito bilang isang hindi nakikipagtulungang bansa sa patuloy nitong pagsasagawa ng Illegal, Unreported and Unregulated (IUU) Fishing.
Itinatampok ng desisyon ng EC na hindi sapat ang ginagawa ng Vietnam para labanan ang ilegal na pangingisda. Tinutukoy nito ang mga pagkukulang, tulad ng kakulangan ng isang epektibong sistema ng pagbibigay-parusa upang hadlangan ang mga aktibidad ng pangingisda ng IUU at kawalan ng aksyon upang matugunan ang mga aktibidad ng ilegal na pangingisda na isinasagawa ng mga sasakyang Vietnamese sa karagatan ng mga kalapit na bansa, kabilang ang Pacific Small Island Developing States. Higit pa rito, ang Vietnam ay may mahinang sistema para makontrol ang mga landing ng isda na lokal na pinoproseso bago i-export sa mga internasyonal na merkado, kabilang ang EU.
Ang dynamite fishing, na kilala rin bilang blast fishing o bomb fishing, ay isang paraan ng pangingisda kung saan ang mga pampasabog ay itinatapon sa tubig upang patayin ang maraming isda nang mabilis at mura. Habang sumasabog ang mga bomba, nagpapadala sila ng mga shock wave sa tubig na nagpapatigil o pumatay sa mga isda at pumutok sa kanilang mga swim bladder, isang espesyal na organ na bony fish na ginagamit upang kontrolin ang kanilang buoyancy. Ang mga apektadong isda ay lumutang sa ibabaw o lumubog sa ilalim kung saan madali silang makolekta. Kilala ang dynamite fishing bilang isa sa mga pangunahing sanhi ng pagkasira ng coral reef dahil ito ay lubhang nakakapinsala sa mga bahura at mga organismo na umaasa sa kanila.
Sa kabilang banda, binanggit ni G. Hugo na hindi lamang umano Vietnamese ang kanilang nakikitang nangingisda sa kanilang lugar sa Kalayaan Island kundi maging mga Chinese. Animo nakikiramdam naman ang mga Tsinong mangingisda na kanilang namamataan sa kanilang pangingisda.
Pagtitiyak ni G. Hugo ang kaibahan ng Vietnamese at Chinese sa pamamagitan ng gamit na barko. Aniya, ang mga Tsino ay bakal ang gamit na barko, samantala barkong kahoy naman ang gamit ng mga Vietnamese na syang nagpapasabog ng zianide at dinamita sa lugar.
Ang ilan sa mga mangingisdang Pilipino ay hinahabol o binabalaan ang mga ilegal na mangingisdang Vietnamese ngunit dahil sinira na ng illegal na mangingisdang Vietnamese ang mga aktibidad ang natural na ekosistema at pisikal na anyo ng mga coral reef sa paligid ng isla, kaya malaki ang inihina ng kanilang nahuhuling isda dahil sa naging epekto ng ginawa ng mga Vietnamese Poachers, dagdag pa ni G. Hugo.
Ayon kay Mang Larry, 15 taon na syang naninirahan sa Kalayaan Island at pagtatapat nya na nakakaintindi sya ng kaunting Chinese.#
